Gelin 14001:2015 standardını en baştan konuşalım

4.4 Çevre yönetim sistemi

14001 ve diğer sistemlerde dahil olmak üzere artık bütün sistemlerde süreç yaklaşımı var.

Süreçlerde atıklarimiz var mı? Bu atıkları donusturebilirmiyiz?
Doğal kaynak olarak ne tükettik?

Gibi konuların tamamı bütün proseslerde(süreçlerde) tek tek ele alınmalı.

Kuruluşun kapsamındaki bütün faaliyetler çevre yonetim sistemine dahil edilmeli.

Kuruluş çevre yonetim sistemi şartlarını diğer proseslerle entegre etmeli.

Özetle standart şunu ifade etmekte.
"Kuruluş çevre yonetim sistemi hedeflerine, amaçlarına ulaşmak için bir çevre yonetim sistemi kurmalı, uygulamalı, sürdürmeli ve sürekli iyilestirmelidir.

Kapsam maddesinde olduğu gibi bu maddede de, 4.1 ve 4.2 maddelerine bakılır.

Standartın bir çok maddesi birbiri ile ilişkilidir.
Bazı maddeleri birden fazla ilişki içerisindedir.

5 LİDERLİK

5.1 Liderlik ve taahhüt

Üst yönetim;

Çevre yönetim sisteminin uygulanması için gerekli olan kaynakları sağlamalıdır.(personel, eğitim, danışmanlık, araç gereç vs)

Çevre politikası ve çevre hedeflerinin oluşturulmasında liderlik sağlamalıdır.

Çevre yönetim sistemi ile ilgili önemli duyurularının, bilgilendirilmelerinin yapılmasını ve calışan farkındalığının oluşturulmasını sağlamalıdır.

Çevre yönetim sisteminin sürekli iyileştirilmesi için çalışanların teşvik edilmesinden sorumludur.

Çevre yönetim sisteminin hesap verilebilir olmasını sağlamak adına,

Belirli araliklarla gerek iç tetkikler, gerek ygg toplantıları, gerek çevre toplantıları gibi çeşitli etkileşim ortamları ile,
çevre yönetim sisteminin bütün proseslere entegre edildiğini,
Politika-hedefler ve bağlam uyumluluğunu,
Uygunluk yükümlülüklerinin yerine getirildigini,
Amaçlanan çevre hedeflerine ulaşmak için gerekli çalışmaların yapıldığını,
Ve çevre yonetim sisteminin etkinliğini,
güvence altına almalıdır.

Üst yönetim:
Organizasyon şemasını belirlemiş olmalıdır.
Kuruluşunuzda organizasyon şeması mevcut ise çevre ile ilgili görevlerin organizasyon şemasına dahil edilmesi gerekmektedir.

Üst yönetim çevre yonetim sistemine katkı sağlayacak personelin yönetilmesinden: desteklenmesinden sorumludur.

Merhabalar
Tatiller, bayram dönüşü derken ara uzadı.
Bir süredir rahatsizim ve yeni bir yere işbaşı yaptım. Bir çok şeyle aynı anda ugrasmak zorunda kaldım.
Standart maddeleri bitmeden konu rafa kalksin istemiyorum. Hatta bitse bile.
Haftasonu 6. Maddede görüşmek üzere

Hepinize teşekkür ederim.
Murat Bey kesinlikle haklısınız.

Herkese Merhaba.
Çok güzel tepkiler olmuş.
Güzel katılımlar olmuş.
Yeni yeni katkılar olması çok güzel.
Emeğinize sağlık.

6. Planlama
6.1 Risk ve Fırsat belirleme faaliyetleri

Bu madde 4.1 kuruluşun bağlamını ve 4.2 ilgili tarafları da dikkate alarak risk ve fırsatları belirlememizi ister.

Bu madde de,
6.2 Çevre boyutlarının nasıl yapılacağını,
7. Destek,
9.1 Uygunluk yükümlülükleri ve performans değerlendirme maddesinin nasıl uygulanacağının,
8. Operasyon maddesinde işlemlerin nasıl yapilacaginin planlanması gerekmektedir.

Planlamadan söylemek istediğim şey;
Bu maddeleri 6.1. Madde de gösterelim değil.
Bu maddeleri bilelim ki risk ve fırsatları daha kolay tespit edelim. Ve doğru bir şekilde tespit edelim

Özetle standart diyor ki,
Sen 4.1- 4.2 -7- 8- 9.1 bu maddeleri tamamla ki riskleri ve fırsatları daha kolay görmüş ol.
Çünkü bu maddeler risk ve fırsat iceriyor.
Tabi ki risk ve fırsatları sadece bu maddelerle sınırlamayın. Ama bu maddelere yogunlaşın diyor.

Çok daha detaylı ilişkilendirme isteyenler Ek A da 6.1 e bakabilir.

Elinde olmayanlar var ise buradan yazısını paylaşabilirim de.

Gelelim risk analizlerinin belirlenmesine:
Her sürecin risk analizi yapılmalı.
Fakat süreçlerle sınırlı kalmamalı.
Kritik bulduğunuz operasyon süreçleri vb başka başka konular ve standart maddeleri için de risk analizi yapmak daha doğru olacaktır.

Risk analizi için genelde 5x5 yöntemi kullanıyor. Fakat yöntem tamamıyla size kalmış.
Bu konuda elinde doküman olan arkadaşlar paylaşmak isterse paylaşabilir.
Hepimiz farklı dokümanlar görmüş oluruz.

Risk analizinde 2 defa değerlendirme yapıyoruz.
Birinci degerlendirmede riskleri mevcut duruma göre degerlendiriyoruz.

Ikinci değerlendirmede de riskleri önlem aldıktan sonraki duruma göre değerlendiriyoruz. (Risk azaldı mı? Ortadan kalktı mı?) Aldığımız önlemlerin ise yarayıp yaramadığını görüyoruz.

Riski tamamen ortadan kaldırma zorunluğumuz bulunmuyor. Bazen bu durum imkansız olabilir.

Riski düşürmeye veya ortadan kaldırmaya yönelik belirlenen faaliyetler icin aksiyon planı hazirlamak çok yerinde olacaktır.
Fakat başka bir şekilde riskin düştüğünü yada azaldığını kanıtlayabiliyorsanız bu da yeterlidir.
Standartta zorunluluk olmasa da sıkı bir denetimde, bunu sorgulama ihtimalleri olabilir.

Merhaba
6.1.2 Çevre Boyutları

Çevre boyutunu; çevreye etki eden yada edebilecek olan ürün ve faaliyetler olarak tanımlayabiliriz.

İşletmelerimizde gerçekleştirdiğimiz faaliyetler ve üretmiş olduğumuz ürünlerin çevre boyutunu belirlemeli,

Bu boyutların çevreye olan yada olabilecek olan etkisini değerlendirmeli, (çevre etki puanını hesaplamalı)

Bu değerlendirme sonucunda yüksek ve orta etki için alınacak önlemler belirlenmeli.

Alınan önlemlerden sonra etkinin düşüp düşmediği görebilmek için tekrar boyut analizi yapılmalıdır. (yani tekrar bir etki puanlaması yapılmalı)

Risk analizine benzer bir mantık.

Bir de çevre boyutları ile yasal mevzuatlar (uygunluk yükümlülükleri) birbiri ile uyumlu olmalı.
Belirlediğiniz çevre etkilerinin yasal mevzuatla bir ilişkisi veya yasal mevzuatta bir yaptırımı olup olmadığına bakmalıyız.
Yasal mevzuatlardaki şartları gözeterek önlemler alırız.

Çevre boyutları ile ilgili yukarıda bahsedilen çalışmaların tamamı yazılı olmalı.
Ve sürekli güncel tutulmalıdır.

6.1.3 Uygunluk yükümlülük maddesinde belirtilen tabi olduğunuz mevzuat şartları güncellendikçe çevre boyutlarını da gözden geçirip gerektiğinde güncellemelidir.

Çevre boyutları giren hammaddeden çıkan son ürüne kadar,
Taşıma nakliye yapan aracınızın egzozundan çıkan dumana kadar,
aklına gelecebilecek bütün etkileri değerlendirmeniz gerekmektedir.

Çevre boyutları özel bir konudur.

Bu konuda profesyonel çalışmalar yapmış arkadaşlarımız fikirleri bizler için aydınlatıcı olacaktır.

Katılım gelirse çok güzel olur

Merhabalar

Aslında 2 hafta kadar önce 6.1.3 Uygunluk yükümlülükleri maddesi ile ilgili yazmıştım.
Daha sonra baktığımda yazdıklarım yoktu. Sanırım bir gönderme hatası yaşadım.
Ve anlık olarak girip tekrar yazamadım. Yaklaşık olarak 2 haftadır iç tetkik sürecinde olduğumuz için yoğun bir tempo içerisindeydim. Fakat aklım buradaydı.
Birazda fikrini açıklamak isteyen kişiler için küçük bir ara olmuş oldu.

6.1.3 Uygunluk yükümlülükleri

Çevre etkilerine bağlı olarak tabi olduğumuz yönetmelikler söz konusudur.
6.1.2 maddesinde çevre boyutlarını hazırladıktan hangi yönetmeliklere tabi olduğumuz çevre boyutları tablosundan ortaya çıkacaktır.


Yani Çevre boyutları tablosunda tabi olduğumuzu öğrendiğimiz yönetmeliklerin bize getirmiş olduğu yükümlülükleri tanımlamamız gerekir. (6.1.3)

yükümlülükler tanımlandıktan, bu yükümlülüklerin firmaya nasıl uygulanacağı, bizim bu konudaki faaliyet ve çalışmalarımızı değerlendirmemiz gerekiyor. Uygunluk yükümlülüklerini değerlendirmiş oluyoruz böylelikle.

Uygunluk yükümlülükleri tablosu hazırlayıp, güncelliği kontrol etmeliyiz.
Yönetmeliklerin güncelliğini resmi gazete numarası ve tarihlerle kontrol edebiliyoruz.

Uygunluk yükümlülükleri çevre boyutları ile bağlantılıdır. Çevre boyutları güncellendiğinde uygunluk yükümlülüklerini de kontrol etmek gerekir.

6.1.3 Uygunluk yükümlülükleri maddesi aynı zamanda 4.2 ilgili taraflar maddesi ile de ilişkilidir.
Yükümlülüğe tabi olduğumuz bakanlıklar veya kuruluşlar da ilgili taraflarımız olur.
Yükümlülüklerimizde ilgili tarafların beklentileri olur.


Uygunluk yükümlülüklerine kısaca örnek vermek gerekirse

-Kamu kuruluşları ve diğer kuruluşlardan gelen şartlar
-Uluslararası, ulusal ve yerel kanun ve düzenlemeler
-İzinler, lisanslar ve diğer şekilde yetkililerce belirlenen şartlar
-Düzenleyici kuruluşların emirleri, kurallar ve kılavuzluk,
-Mahkeme ve hakim kararları
-Meslek kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları ile anlaşmalar
-Kamu otoriteleri veya müşterilerle anlaşmalar
-Kurumsal şartlar
-Gönüllü prensipler ve uygulama esasları
-Gönüllü etiketleme ve çevre taahhütleri
-Kuruluşun sözleşmeye bağlanmış düzenlemelerden kaynaklanan zorunlulukları
-İlgili organizasyon ile ilgili standartlar ve endüstri standartları

Merhaba Murat Bey katkılarınız için çok teşekkür ederim.

Evet soru gelmiyor. Dediginiz gibi umarım anlaşıyordur. Aksi takdirde tekrar anlatmaya daha da detay vermeye hepimiz hazırız. Diğer form üyeleri de hazır.

Yeter ki ortaya bir paylaşım çıksın.

Herkese iyi akşamlar ve mutlu haftasonlari diliyorum

6.1.4 Planlama faaliyeti

Önemli çevre boyutlarını, uygunluk yükümlülüklerini, risk ve fırsatları,
7.kaynak maddesini, 8. Operasyonel kontrol maddesini, 9.1 İzleme ölçme analiz ve değerlendirme maddelerini
nasıl ve ne sıklıkta kontrol ettiğimizi tanımlamamızı ister.


Çevre yönetim proğramı tablosu hazırlayarak,

Çevre boyutlarını hangi aralıklarla nasıl kontrol ettiğimizi ve güncellediğimizi
Uygunluk yükümlülüklerini hangi aralıklarla kontrol ettiğimizi ve güncellediğimizi
tanımlamamız gerekiyor.

Örneğin:
Konu: Uygunluk yükümlülükleri
Kontrol yöntemi: Resmi gazete internet sitesi
Kontrol sıklığı: Haftada bir

Risk ve fırsatlarla ilgili planlamayı risk ve fırsatlar prosedüründe tanımlayabilirsiniz.

7. Kaynak maddesiyle ilgili planlamadan çevre el kitabında bahsedebilirsiniz.

8.Operasyonel kontrol maddesi ile ilgili
Operasyonel olarak planladığınız ve takip ettiğiniz konulardan bahsedebilirsiniz.

Örneğin:

Konu: Saha denetimleri
Kontrol yöntemi: Saha turu
Kontrol sıklığı: Ayda 1

9.1 İzleme, ölçme analiz ve değerlendirme

Burada ise ayrı bir formdan yada uygulamadan bahsetmiyor.
İzlediğiniz proses hedeflerini ve planlamasını çevre yönetim proğramında belirtebilirsiniz.

Yöntem tamamen bize bağlı. Yeterki bir yerde bu konuları nasıl planladığımızı belirtelim.

Örnek döküman paylaşan olursa çok sevinirim.
Benim paylaşmamı isterseniz yorum olarak belirtmeniz yeterli.


Ve diğer konu sadece planlamak yetmiyor, planladığınız şeylerin etkinliğini de değerlendirmeniz gerekli.

Örneğin: Çevre hedef ölçümü yılda bir planladınız. Etkinliğini, aldığınız aksiyonları belirtmeniz gerekiyor.
(hedefler konusunda daha detaylı göreceğiz)


Örneğin: Saha denetimlerini planlanan sürede yaptınız. Raporlamanız gerekiyor. Herhangi bir uygunsuzluk var ise DIF açarak aksiyon almanız gerekiyor.

Yani özetle diyor ki çevre yönetim sistemini etkileyen faaliyetleri planla, nasıl gerçekleştireceğini, nasıl ölçtüğünü anlat.
Gerçekleşmediğinde aksiyonlarını al.

Burada ciddi bir emek var. Bilgi ve tecrübe paylaşımlarınız için teşekkür ederiz.

6.2 Çevre amaçları ve bunlara ulaşmak için planlama

Uzun bir aradan sonra yeniden herkese merhaba


Çevre hedefleri,

çevre politikası ile uyumlu olmalı.
ölçülebilir olmalı.
Ulaşılabilir olmalı.
Gerektiğinde güncellenmeli. (yılda bir makul görülen süredir)
Uygun şekilde güncellenmeli. (iyileştirmeye yönelik bir şekilde)
İzlenmeli.
Duyurulmalı.

Çevre hedefleri belirlemek için öncelikle mevcut durumları ve tüketimleri bilmeliyiz.
Nerde ne kadar tüketim yaptığımızı bilmeliyiz.
Daha sonra nerede nasıl bir değişikliğe gittiğimizde bu değişikliğin bize ne kadar tasarruf getireceğini bilmeliyiz ve hedefe ulaşmak için aksiyon planlamalıyız.

Örneğin: A firması yılda 750 m³ su harcıyor.
Bu suyun %20 sini üretim harcıyor. (150 m³)
Suyun %80 i tuvalet ve lavabolarda harcandığı için buralara tasarruflu musluk taktığımda doğru bir aksiyon almış olurum. Bu musluğun ne kadar tasarruf yapacağını bilirsem, toplamda ne kadar su tasarrufu yapacağımı da hesaplayabilirim.
Alacağım aksiyonun beni hedefe götürmek için yeterli olup, olmadığını da rahatlıkla görebilirim.

Bir diğer örnek ise hedefler kesinlikle iyileştirmeye yönelik olmalı.
Örneğin: Yıllık kartuş tüketimi 60 adet diyelim
Siz %10 tasarruf sağlamak istiyorsunuz ve 54 adet olarak hedef koydunuz.
Yıl bitti bir baktınız 40 adet kartuş tüketmişsiniz.
Bu durumda yeni yıl için belirlediğiniz hedef kesinlikle bir önceki hedefinizin altında olsun (54 adetin altında olsun) çünkü zaten gerçekleştirdiniz.

Böyle bir zorunluluk yok fakat ben olsam en az 39 adet kartuş tüketimini hedeflerim.
Zaten 40 adet kartuş tüketimine ulaştım. 39 adet için aksiyon planlarım
Bu gerçek bir iyileştirme olur.


Çevre hedeflerine ulaşmak için aksiyon planlarken;

Hedeflere ulaşmak için yapılması gerekenler,
Bunları kimin ve ne zaman yapacağı,
Hangi kaynakların gerekeceği,
ve sonuçların nasıl değerlendirileceği tanımlı olmalıdır.

Hedefler gerçekleşmediğinde de kök nedenlerini bularak, bu kök nedenleri ortadan kaldırmaya yönelik aksiyon planlamalıyız.