Türkiye geri dönüşüm sanayisi hızla büyüyor. Sıfır atık sistemi için belediyeler birbiri ile yarışıyor. Türkiye’nin dört bir yanı sıfır atık getirme merkezleri, kompost makinaları, çöp ayrıştırma tesisleri ile donatılıyor. Bunlar sektörün geliştiğini ve büyüdüğünü gösteren güzel gelişmeler. Bir de geri dönüşüm sektörünün kanayan bir yarası; sokak toplayıcıları gerçeği var.
Haberler, manşetler, afişler dört bir yanımızda sıfır atık bilinci oluşturmaya çalışıyor. Maalesef sokakta bunun sonuçlarını görmek pek mümkün değil. İstanbul’da bir pakta yürüyüş yaparken elinizdeki geri dönüşebilir atığı atabileceğiniz bir yer hala yok. Evde Ayşe teyze atığını ayırması gerektiğini hala bilmiyor, bilse de umursamıyor. Atıkları ayrı toplama ihtiyacı da mecburiyeti de hissetmiyor. İnsanımız geri dönüşümü gönüllü olarak yapmıyor veya yapamıyor. Ayşe teyze bu atıkları ayrıştırınca kazanmalı. Ayrıştırmayınca da ceza göreceği bir sistem olmalı. Bu yapılmadığı takdirde geri dönüşebilir atıklar çöpe gitmeye devam edecek gibi gözüküyor.
Çöpe giden atığın en acı sonucu da ortaya çıkardığı kahraman sokak toplayıcıları oluyor. Bu kahraman sokak toplayıcılarının yerini ise eğitim hakkı elinden alınmış, ülkesindeki savaştan kaçmış, tutunacak dalı kalmamış çocuk sokak toplayıcıları alıyor. Geri dönüşüm sektöründe olan herkes yolda giderken atıklara, atık konteynerlerine bakmadan geçemez. Artık o konteynerlerin önünde çocukların çalıştığını görüyoruz. Bu duruma herkes sessiz kalıyor. Sanki çok normal, o çocuğun ekmeği için çöp konteynerine girmesi, boyundan büyük çekçek arabalarını sürmesi, ağırlığının 10 katı atığı her gün kilometrelerce taşıması.
Geri dönüşüm işçisi haline getirilmiş bu çocukların sırtına yüklenmiş geri dönüşüm sistemini nasıl düzeltebiliriz? Ayşe teyze atıklarını ayrıştırsa, belediyeler sürdürülebilir evsel geri dönüşebilir atık toplama sistemi kursa, geri dönüşebilir atık toplayan depolar bu çocuklardan atık almasa, merkezi yönetim bu çocuklara sahip çıkacak projeler geliştirse, bu çocuk çekçeke çıkar mı? Günde 150 kg atık toplayıp 75 TL kazanan bu çocukları geri kazanmamız mümkün değil mi?
Sektörün tüm paydaşlarına görev düşüyor. Geri dönüşüm sanayisi çocuk işçi çalıştıran depolardan atık almamak üzerine projeler geliştirmelidir. Hane halkı, atıklarını gere- kirse belli bir noktaya kadar taşıyıp geri dönüştürmek zorunda olmalıdır. Belediyeler halkın cebine katkı sağlayacak geri dönüşüm projeleri geliştirmelidir. Merkezi yönetim ise günde 75 TL için çalıştırılan bu çocukları kurtaracak projeler geliştirmelidir. Sokak toplayıcıları, sıkışan trafikte su satanlar gibi, sistemin işlememesinden ortaya çıkıyor. GEKAP gelirleri ve sıfır atık sistemi ile deponi alanına taşınan atıklardaki azalmadan elde edilecek kaynaklar, mutlaka sokak toplayıcısı çocuklarımızdan başlayarak geri dönüşüm sisteminin tüm paydaşlarına ulaşacak şekilde kullanılmalıdır.
Dünya genelinde Türkiye’nin ödüllendirildiği Sıfır Atık Projesi, çocuk sokak toplayıcıları gerçeği ile yüzleşmeli ve bu çocukların proje kapsamında eğitime ve hayata geri kazandırılması konusunda da çaba harcamalıdır. O çocuklar sokaklarda çöp konteynerlerinin başında olduğu müddetçe, halkın nezdinde Sıfır Atık Projesi başarıya ulaşamamış olacaktır. Ben Türkiye’nin bunu başaracak güce ve iradeye sahip olduğuna inanıyorum. En kısa zamanda bu konuyla ilgili projelerin ve çalışmaların başlayacağına inancım tamdır.
Serhan Maden PhD(c)
Atık Yönetimi Uzmanı
@serhanmaden
Haberler, manşetler, afişler dört bir yanımızda sıfır atık bilinci oluşturmaya çalışıyor. Maalesef sokakta bunun sonuçlarını görmek pek mümkün değil. İstanbul’da bir pakta yürüyüş yaparken elinizdeki geri dönüşebilir atığı atabileceğiniz bir yer hala yok. Evde Ayşe teyze atığını ayırması gerektiğini hala bilmiyor, bilse de umursamıyor. Atıkları ayrı toplama ihtiyacı da mecburiyeti de hissetmiyor. İnsanımız geri dönüşümü gönüllü olarak yapmıyor veya yapamıyor. Ayşe teyze bu atıkları ayrıştırınca kazanmalı. Ayrıştırmayınca da ceza göreceği bir sistem olmalı. Bu yapılmadığı takdirde geri dönüşebilir atıklar çöpe gitmeye devam edecek gibi gözüküyor.
Çöpe giden atığın en acı sonucu da ortaya çıkardığı kahraman sokak toplayıcıları oluyor. Bu kahraman sokak toplayıcılarının yerini ise eğitim hakkı elinden alınmış, ülkesindeki savaştan kaçmış, tutunacak dalı kalmamış çocuk sokak toplayıcıları alıyor. Geri dönüşüm sektöründe olan herkes yolda giderken atıklara, atık konteynerlerine bakmadan geçemez. Artık o konteynerlerin önünde çocukların çalıştığını görüyoruz. Bu duruma herkes sessiz kalıyor. Sanki çok normal, o çocuğun ekmeği için çöp konteynerine girmesi, boyundan büyük çekçek arabalarını sürmesi, ağırlığının 10 katı atığı her gün kilometrelerce taşıması.
Geri dönüşüm işçisi haline getirilmiş bu çocukların sırtına yüklenmiş geri dönüşüm sistemini nasıl düzeltebiliriz? Ayşe teyze atıklarını ayrıştırsa, belediyeler sürdürülebilir evsel geri dönüşebilir atık toplama sistemi kursa, geri dönüşebilir atık toplayan depolar bu çocuklardan atık almasa, merkezi yönetim bu çocuklara sahip çıkacak projeler geliştirse, bu çocuk çekçeke çıkar mı? Günde 150 kg atık toplayıp 75 TL kazanan bu çocukları geri kazanmamız mümkün değil mi?
Sektörün tüm paydaşlarına görev düşüyor. Geri dönüşüm sanayisi çocuk işçi çalıştıran depolardan atık almamak üzerine projeler geliştirmelidir. Hane halkı, atıklarını gere- kirse belli bir noktaya kadar taşıyıp geri dönüştürmek zorunda olmalıdır. Belediyeler halkın cebine katkı sağlayacak geri dönüşüm projeleri geliştirmelidir. Merkezi yönetim ise günde 75 TL için çalıştırılan bu çocukları kurtaracak projeler geliştirmelidir. Sokak toplayıcıları, sıkışan trafikte su satanlar gibi, sistemin işlememesinden ortaya çıkıyor. GEKAP gelirleri ve sıfır atık sistemi ile deponi alanına taşınan atıklardaki azalmadan elde edilecek kaynaklar, mutlaka sokak toplayıcısı çocuklarımızdan başlayarak geri dönüşüm sisteminin tüm paydaşlarına ulaşacak şekilde kullanılmalıdır.
Dünya genelinde Türkiye’nin ödüllendirildiği Sıfır Atık Projesi, çocuk sokak toplayıcıları gerçeği ile yüzleşmeli ve bu çocukların proje kapsamında eğitime ve hayata geri kazandırılması konusunda da çaba harcamalıdır. O çocuklar sokaklarda çöp konteynerlerinin başında olduğu müddetçe, halkın nezdinde Sıfır Atık Projesi başarıya ulaşamamış olacaktır. Ben Türkiye’nin bunu başaracak güce ve iradeye sahip olduğuna inanıyorum. En kısa zamanda bu konuyla ilgili projelerin ve çalışmaların başlayacağına inancım tamdır.
Serhan Maden PhD(c)
Atık Yönetimi Uzmanı
@serhanmaden